Terreurdreiging tijdens de Olympische Spelen

Vandaag worden de Olympische Spelen in de Franse hoofdstad Parijs officieel geopend. Een feestelijk evenement waarbij diverse landen door middel van sport verenigd worden. Echter, het is ook een evenement waarbij er enorme uitdagingen op het gebied van veiligheid komen kijken. Dit jaar zijn de ogen extra op Frankrijk gericht, gezien het land al jarenlang getroffen wordt door verschillende terroristische aanslagen.

Een paar weken geleden arresteerde de Franse politie dan ook meerdere mensen op basis van verdenking voor het voorbereiden van een aanslag tijdens de Spelen. En in maart verhoogde Frankrijk het dreigingsniveau naar de hoogste graad (‘alarmniveau 3’), nadat een fatale aanslag in een theater in Moskou werd opgeëist door de terroristische organisatie Islamitische Staat (ISIS).

De Olympische Spelen vormen dus een doelwit voor terroristen. Maar waarom plegen terroristen juist aanslagen tijdens evenementen als de Spelen? En waarom is Frankrijk vaker doelwit van terroristische aanslagen dan andere Europese landen?

Over ISIS en ISIS-K

ISIS staat voor Islamitische Staat in Irak en al-Sham. De beweging gebruikt principes uit het salafisme om betekenis aan hun daden te geven. Vanaf 2013 bezette ISIS gebieden in zowel Syrië als Irak, en eind juni 2014 riep de beweging het kalifaat uit. Een kalifaat is een staat die wordt geregeerd door een kalief, oftewel een opvolger van de profeet Mohammed. Dat is ook het moment dat ISIS haar naam veranderde in Islamitische Staat (IS). Deze naam wordt door sommige landen of veiligheidsorganisaties echter niet erkend, omdat door het gebruik impliciet legitimiteit verschaft zou worden.

In 2019 werd ISIS verslagen en had de beweging geen grondgebied meer. Maar dat ISIS nu minder zichtbaar is, betekent niet dat daarmee de dreiging weg is. Er zijn wereldwijd nog steeds veel aanhangers, die voornamelijk ondergronds of in heterogene groepen opereren. Zo werd de aanslag in Moskou opgeëist door ISIS-K (Khorasan), een regionale tak van ISIS die vooral actief is in Afghanistan.

Geschiedenis en motieven

Dat er een terreurdreiging heerst tijdens de Olympische Spelen, is geen nieuw fenomeen. Terroristen hebben in het verleden namelijk vaker aanslagen gepleegd tijdens de Spelen.

Denk bijvoorbeeld aan de Olympische Spelen in München in 1972, waarbij Palestijnse terroristen het Israëlisch verblijf in het Olympisch dorp overvielen, twee Israëliërs doodden en er negen in gijzeling namen. Toen de terroristen met hun gijzelaars Duitsland per vliegtuig wilden verlaten, raakten ze op het vliegveld in een vuurgevecht met de West-Duitse politie. Vijf van de acht Palestijnen kwamen daarbij om. De gijzelaars werden gedood door een handgranaat van één van de terroristen.

In juli 1996 was het opnieuw raak tijdens de Spelen in de Amerikaanse stad Atlanta. Tijdens een concert in het Centennial Olympic Park wordt er een bom tot ontploffing gebracht. Twee mensen komen hierbij om het leven en een honderdtal mensen raakt gewond.

De aanslagen in München en Atlanta zijn slechts twee voorbeelden van aanslagen die tijdens de Olympische Spelen werden gepleegd. Ook andere sportevenementen zijn in het verleden vaak het doelwit van terroristische aanslagen geweest. Terroristen slaan juist dan toe, omdat de kans op veel slachtoffers aannemelijk is en het een manier is om de maatschappij te ontwrichten; het zaait angst. Grote evenementen zoals de Olympische Spelen krijgen dan ook veel media-aandacht, waardoor de zichtbaarheid van de terroristen wordt vergroot.

Het is in Frankrijk verboden om een hoofddoek te dragen, wat betekent dat Franse atletes dus ook geen hoofddoek mogen dragen tijdens de aankomende Olympische Spelen. Dit soort keuzes leiden tot discussie en soms zelfs tot polarisatie.

Daarom juist Frankrijk

Frankrijk kreeg in de afgelopen jaren te maken met het hoogste aantal terroristische aanslagen in Europa. Denk aan de aanslag op Charlie Hebdo, de onthoofding van docent Samuel Paty of de aanslagen in Parijs omtrent Stade de France en concertzaal Bataclan. Deze aanslagen kenden een jihadistisch motief en werden voornamelijk opgeëist door terroristen die gelieerd zijn aan of zich beroepen op organisaties als ISIS of Al-Qaeda. Deze groeperingen hebben een afkeer van Frankrijk door onder andere haar koloniale verleden en de leidende rol van het land in de strijd tegen ISIS.

Daarnaast is Frankrijk vaak doelwit omdat het land de scheiding tussen kerk en staat, ‘laïcité’, streng handhaaft. Dit leidt tot spanning en controverse, gezien er geen geloofsovertuigingen in het openbaar getoond mogen worden. Zo is het in Frankrijk verboden om een hoofddoek te dragen, wat betekent dat Franse atletes dus ook geen hoofddoek mogen dragen tijdens de aankomende Olympische Spelen.

Dit soort keuzes leiden tot discussie en soms zelfs tot polarisatie. Terroristen spelen hierop in en kiezen Frankrijk als doelwit om wraak te nemen. Niet vreemd dus, dat de Spelen voor terroristen een uitgelezen kans zijn om opnieuw in Frankrijk toe te slaan.

Uitgebreide maatregelen

De organisatie van de Olympische Spelen doet er alles aan om aanslagen te voorkomen. Vooral de openingsceremonie, met een botenparade op de Seine, vergt extra maatregelen. Zo zijn er speciale drones die kwaadaardige soortgenoten uit de lucht kunnen vissen, AI-camera’s die verdachte bewegingen in menigten kunnen detecteren, screenings van zowel sporters, bezoekers als medewerkers en is er enorm veel politie en beveiliging aanwezig.

Naast deze zichtbare maatregelen worden er ook veel maatregelen getroffen die je op straat niet ziet. Denk aan diverse diensten die voor en tijdens de Spelen het online sentiment monitoren, mogelijke dreigingen analyseren en al maanden bezig zijn met het uitwerken van verschillende calamiteitenscenario’s. Het is een enorme veiligheidsoperatie. De Franse krant Le Monde stelt dan ook dat er in vredestijd nog nooit zoveel aan veiligheid is gedaan in Parijs.

Dit roept de vraag op of alle maatregelen proportioneel zijn, gezien deze aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven van de Parijzenaren. De politieke en ambtelijke druk speelt hierbij ongetwijfeld ook mee, omdat alle ogen op Frankrijk zijn gericht. Hoe dan ook heeft de organisatie er alles aan gedaan om grondige voorbereidingen te treffen. Toch hoop ik dat de Spelen dit jaar niet zullen draaien om veiligheid, maar vooral in het teken zullen staan van verbondenheid.

Deel deze pagina:

Over Kayleigh

Deze blog is geschreven door onze Adviseur Veiligheid en CTER-specialist Kayleigh Smilda. Als kind was Kayleigh al geïntrigreerd door de aanslagen van 9/11 en deze fascinatie is nooit meer weggegaan. Het heeft er mede toe geleid dat zij de keuze maakte om zich in haar studie te focussen op jihadisme, en later ook op andere vormen van terrorisme, extremisme en radicalisering.

Deze kennis past zij inmiddels alweer ruim twee jaar bij Scherp toe. In een relatief korte tijd heeft zij al veel kennis opgedaan bij verschillende organisaties door heel Nederland, in diverse politiek/bestuurlijk sensitieve omgevingen.

Loop je zelf tegen CTER-vraagstukken aan of wil je met Kayleigh sparren? Neem dan gerust contact met haar op.