Het Damoclesbeleid in verandering?

Toen artikel 13b van de Opiumwet werd vastgesteld door de wetgever, was de gedachte hierachter dat bij overtreding van deze wet kon worden ingegrepen zonder dat er sprake moet zijn van een openbare orde verstoring, zoals wel het geval is bij artikel 174a van de Gemeentewet. De gedachte achter het vaststellen van dit artikel was om gevaarlijke situaties terug te brengen naar hoe ze waren, dus te herstellen in de oorspronkelijke vorm. Kijkend naar de insteek van de wetgever zou het niet de bedoeling zijn om punitief van aard te zijn. Zo wordt dit wel vaak ervaren, blijkt uit rondvraag. De bestuursrechter ervaart dit echter niet zo. 

Misdaad loont niet

“Artikel 13b van de Opiumwet richt zich niet op de overtreder, maar ziet op het beëindigen en voorkomen van de overtreding. Er vindt geen vaststelling van schuld plaats en van die schuld wordt ook niet uitgegaan.” Daardoor geeft de bestuursrechter aan dat het opleggen van de sanctie die voortvloeit uit artikel 13b, namelijk het sluiten van de woning, niet bestraffend van aard is en er daardoor dus geen dubbele bestraffing plaatsvindt.

De doelen van sluiting moeten passen binnen het algemene doel van een herstelsanctie, namelijk het beëindigen van de overtreding en het voorkomen van herhaling. In het licht van de Opiumwet betekent dit (aanvullend) preventie en beheersing van uit drugsgebruik voortvloeiende risico’s voor de gezondheid en van de negatieve effecten van de handel in en het gebruik van drugs. Salet en Sacker onderscheiden vijf doelen die burgemeesters gebruiken om artikel 13b toe te passen:

1. Herstellen normale woonsituatie, dus crimineel/illegaal gebruik beëindigen. “Loop uit pand”

2. Veiligheid voor bewoners en omgeving (brandgevaar, milieu, ripdeals, etc.) → Direct verholpen daar hoeft geen maanden sluiting voor te zijn

3. Afgeven van signaal dat dit niet geaccepteerd wordt 

4. Partijen bewegen tot maatregelen treffen (woningcorporaties)

5. Georganiseerde criminaliteit aanpakken, misdaad loont niet

Op dit moment vindt er een verschuiving naar punt vijf plaats door de grote opkomst van ondermijnende criminaliteit in Nederland. Dit is afgelopen zomer ook weer pijnlijk duidelijk geworden.

Naast bovengenoemde discussie over de toepassing van artikel 13b, hebben ook de staatsraden advocaat-generaal Widdershoven en Wattel hun conclusie uitgebracht over de evenredigheidstoets door de bestuursrechter. Zij hebben geadviseerd om de evenredigheidstoets die een bestuursrechter in bovenstaand geval doet, aan te passen. De bestuursrechter moet zijn toets spiegelen aan het Europese recht. Te weten: de drietraps-evenredigheidstoets uit het Europese recht. De opgelegde maatregel moet daarmee geschikt zijn voor het nagestreefde doel, er moet sprake zijn van de minst ingrijpende maatregel met de grootste effectiviteit en de duur en noodzaak van de maatregel moet goed worden afgewogen. Daarnaast zou de indringendheid van toetsing af moeten hangen van de mate waarin grondrechten van de rechthebbende worden aangetast. 

Door deze actuele punten zou het goed kunnen zijn dat de toepassing van artikel 13b Opiumwet en daarmee het door gemeenten vastgestelde Damoclesbeleid, een verandering gaat doormaken. 

Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen

Heb je regelmatig te maken met de wet Damocles? Of wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in de strijd tegen ondermijning? Volg ons dan via LinkedIn. Heb je een vraag of opdracht voor ons? Neem dan gerust contact met ons op.