De dilemma's rondom terugkeerders

Het afgelopen half jaar heeft Eva Boef vanuit de masteropleiding Internationale Veiligheid aan de Rijksuniversiteit Groningen stage gelopen bij Scherp in Veiligheid. In haar master heeft ze zich gespecialiseerd in extreemrechtse politiek en racisme binnen Europa. Hieronder vielen ook terrorisme en extremisme. Eva koos ervoor om zich tijdens haar stage bezig te houden met deze thema’s. Ze heeft een zeer interessant onderzoek op het gebied van terugkeerders binnen Nederland uitgevoerd. De belangrijkste bevindingen beschrijft ze in deze blog. 

Het Nederlandse beleid rondom terugkeerders

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft onderkend dat er sinds 2012 vanuit Nederland ongeveer 300 personen met jihadistische intenties zijn uitgereisd naar Syrië en Irak. Wat is het beleid dat Nederland hanteert rondom deze groep mensen? Hoe wordt er met hen omgegaan?

De hoofdvraag die centraal heeft gestaan in het onderzoek is wat het algemene Nederlandse beleid is en hoe gemeenten deze inzetten.

Het huidige beleid binnen Nederland is compleet gericht op een persoonsgerichte aanpak. Voor iedere terugkeerder is er een apart beleid gehanteerd, waarin verschillende keuzes centraal staan. Het algemene idee hierachter is dat iemand door deze persoonlijke aanpak langzaamaan weer kan terugkeren in de maatschappij, op zowel sociaal als individueel vlak. Er zijn heldere afspraken met de betrokken partijen, partijen weten wat er wordt verwacht en opvang voor terugkeerders wordt geregeld indien nodig.

Niet alle maatregelen zijn effectief

De Nederlandse aanpak is heel erg gericht op het actief rehabiliteren van deze groep mensen. Zij hebben een straf uitgezeten en verdienen daarna weer een plek binnen de maatschappij. Dit wordt gedaan op een manier door disengagement, waar de focus vooral ligt op het verminderen van hun acties in plaats van hun gedachten. Gedachten mogen er wel zijn, zolang deze niet resulteren in acties.

Er zijn veel betrokken partners die samenwerken en dagelijks bezig zijn met het onderhouden van de levensbehoeftes en de rehabilitatieprocessen voor deze groep. Ook zorgt de nadruk van de persoonsgerichte aanpak ervoor dat de personen zich gehoord voelen en dat zo het beste weer in hun naar boven wordt gehaald. De kern van de Nederlandse aanpak ligt hem eigenlijk in het leveren van maatwerk, een persoonlijke aanpak en vooral ook een menselijke aanpak. Toch zijn er een aantal dingen die beter kunnen of waar betere afspraken over moeten worden gemaakt. 

Waar bijvoorbeeld rekening mee gehouden moet worden is een van de meer drastische maatregelen die nu worden getroffen. Dat is namelijk het afpakken van iemands Nederlandse identiteit wanneer hij of zij in bezit is van een dubbel paspoort. Deze maatregel zorgt ervoor dat elke vorm van hulp direct niet meer kan worden toegediend en dat er geen recht meer is op ondersteuning.

Dit betekent dus dat er een terugkeerder in Nederland is, die geen Nederlandse identiteit meer heeft, maar ook niet wordt ondersteund in het rehabilitatieproces. In feite wordt het dus een ‘zwever’ binnen de maatschappij. Om dit tegen te gaan moeten er betere afspraken worden gemaakt over deze maatregel: pak iemands Nederlandse identiteit pas echt af als alles rond is qua uitzetting.

Scherp adviseert graag

Heb jij vragen over dit beleid of heeft jouw gemeente te maken (gehad) met terugkeerders? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Onze collega's hebben ervaring op het gebied van terugkeerders, terrorisme en veiligheid en kunnen helpen met het schetsen van een beeld wat er nodig is voor extra weerbaarheid en veiligheid. 

Inmiddels heb ik mijn laatste dag bij Scherp gehad en kijk ik ontzettend positief terug op de afgelopen maanden. Ik ben opgenomen in het team als een volwaardige collega en de sfeer op kantoor was altijd heel open, gemoedelijk en fijn. Het zijn hele leuke maanden geweest en ik ben heel dankbaar dat ik hier stage heb mogen lopen. Ik wil dan ook iedereen van het team van Scherp heel erg bedanken!